Friesland in de winter? Bezoek het wereldberoemde Planetarium.
Door Wietkse Kamsma.
Schuin tegenover mijn geboortehuis in Franeker staat het Het Koninklijk Eise Eisinga Planetarium. Als kind ging ik er elk jaar naar toe en was ik onder de indruk van de imposante plafondschilderingen. Mijn Fries bloed ging harder stromen toen op 19 september 2023 Unesco het planetarium op de werelderfgoedlijst heeft toegevoegd. In Franeker werd het gevierd met een stukje oranjekoek. Friezen reageren nooit uitbundig maar grutsk zijn ze zeker!
Het Planetarium werd tussen 1774 en 1781 gebouwd door Eise Eisinga, een autodidactisch astronoom en wolkammer. Eisinga, geboren in 1744, was geïnspireerd door de voorspelling van een naderende planeetconfrontatie die angst en onrust veroorzaakte onder de mensen. Met zijn buitengewone kennis van astronomie besloot Eisinga een nauwkeurig werkend model van het zonnestelsel te bouwen om de publieke zorgen te sussen en tegelijkertijd zijn eigen passie voor de wetenschap te uiten.
De precisie en het vakmanschap waarmee Eisinga het model construeerde is bjusterbaarlik. Met behulp van klokken en tandwielen simuleerde hij de banen van de zon, maan en vijf planeten die bekend waren in die tijd.
Het Planetarium van Franeker is een indrukwekkend staaltje 18e-eeuws vakmanschap dat zowel de historische als wetenschappelijke betekenis van de stad benadrukt. Het Planetarium is gevestigd in de woonkamer van Eisinga's huis en is nog steeds operationeel, waarmee het het oudste nog werkende planetarium ter wereld is.
Als kind vond ik Franeker een beetje een saaie plek maar inmiddels zie ik de schoonheid van deze elfstedenstad. De grachtenpanden, het prachtige (oude) stadhuis, het Martenahus met een prachtige stinzentuin en het bolwerk dat de stad omringt. De mensen zijn vriendelijk, rustig en gastvrij.
Natuurlijk is alles mooier als de zon schijnt, maar Franeker is ook zeer de moeite waard in de winter. Naast het planetarium heb ik nog wat tips, ik weet zeker dat je nieuwsgierig wordt naar deze oude Universiteitsstad in Friesland.
Naast het Planetarium kent Franeker verschillende musea. Ga eens naar de Martenastins, een stadskasteel gebouwd in 1506 waar nu het Museum Martena is gevestigd. Of bezoek het Kaatsmuseum en laat je meenemen in de gekte van deze Friese sport.
Vervolgens geniet je van een heerlijke lunch in het indrukwekkende art deco pand van Brasserie de stadstuin. Vroeger zat hier koffiebranderij van de familie van Balen, als zesjarige keek ik daar mijn ogen uit. Ik kan mij de geur van vers gemalen koffie nog goed herinneren. Die heerlijke geur komt terug als je naar binnen loopt en geniet van een goede lunch mét lekker koffie. Als kind groeide ik op naast het Chinees Ind. Restaurant van de familie Cheung Kwong. Mijn oude buurjongen, de jongste telg van de familie, biedt naast de Chinese klassiekers inmiddels ook de lekkerste Thaise en Japanse specialiteiten.
Bijzonder overnachten kan onder meer op pittoreske locaties zoals het Bolwerkhuske of Turfkade 9. De Friese gastvrijheid zal je verrassen.
Natuurlijk mag je Franeker niet verlaten zonder Friese lekkernijen. Ik ben vast niet objectief maar bij Bakkerij Schaafsma wordt écht de beste sûkerbôle gebakken. De echte Fryske Dúmkes koop je dan weer bij Bakkerij van der Kloet.
Wij van familieboten.nl vinden Friesland natuurlijk het mooist vanaf het water in een schitterende zomerzon. Maar ik, als geboren Franeker, geniet elk jaargetijden van dit prachtige stadje. Ik ben blij dat ik er nog veel kom en kan iedereen aanraden het te bezoeken. Zelfs als het buiten koud en guur is. Vergeet niet te reserveren bij het Planetarium en doe ze de groeten daar in Franeker!
Commentaires